बाजुरा-मङि्सर ०७, बाजुरामा परम्परादेखि सञ्चालन हुँदै आएका ग्रामीण क्षेत्रका पानीघट्ट पछिल्लो समय लोप हुँदै गएका छन् । यहाँका गाउँबस्ती विद्युत्को पहुँचमा आएसँगै मिलको बढ्दो प्रयोग हुन थालेपछि ग्रामीण क्षेत्रका खोलामा पहिला सञ्चालन हुँदै आएका पानीघट्ट बिस्तारै लोप हुँदै गएका हुन् । गाउँमा आधुनिक विद्युतीय मिल सञ्चालन भएपछि यहाँ सञ्चालन भएका पानीघट्ट बिस्तारै लोप हुन थालेको बुढीगङ्गा नगरपालिका स्थानीय महिला कमला नेपालीले बताइन् ।
अहिले यहाँका सबै गाउँबस्ती विद्युतको पहुँच भएसँगै हुनेखानेले त्यसबाट मिल सञ्चालन गरेपछि यहाँका स्थानीयले त्यसैमा अन्न पिस्ने गरेकाले पानीघट्ट बिस्तारै लोप हुन थालेका हुन् । जसका कारण हाम्रो यो व्यवसाय मात्र लोप नभएर पहिलाको संस्कार र संस्कृतिसमेत हराउँदै गएको नेपालीले बताइन् । अहिलेको मिलभन्दा पहिला खोलामा सञ्चालन हुने गरेका पानीघट्टको पिठो निकै राम्रो र स्वादिलो हुन्थ्यो । त्यो पिठोबाट बनाएको रोटी, सेलपुरीलगायतका सामग्री पनि राम्रा हुन्थे । “खान पनि सहज हुन्थ्यो,” उनले भनिन्, “अहिले मिलमा पिसेको पिठो खस्रो र दलिएको हुन्छ । त्यसको रोटी पनि राम्रो हुँदैन र पिठो पनि फारु (धेरै टिक्दैन) हुँदैन । धेरै खर्चिलोसमेत हुन्छ ।”
पानीघट्टमा अन्न पिस्न जाँदा पिसेबापत पिठो दिए दिने चलन थियो । अहिले मिलमा पैसा लिने गर्दछन् । पैसा नहुनेका लागि यो निकै समस्या भएको नेपालीले बताइन् । पहिलाका पानीघट्ट गाउँदेखि एकदेखि दुई घण्टाको दुरीमा हुन्थे । अहिलेका विद्युत्बाट सञ्चालन भएका मिल गाउँमै सञ्चालन भएका छन् । अहिलेका नयाँ पुस्ता टाढा जान अल्छी गर्नाले पनि गाउँका मिल बढी प्रयोग हुने गरेको यहाँका ज्येष्ठ नागरिक बताउँछन् । गोरखापत्रबाट